Powstanie Zamojskie
Kiedy mówimy o Powstaniu, wszyscy niemal natychmiast mają przed oczami zryw wolnościowy, którego dokonali mieszkańcy Warszawy w 1944 roku. Niewiele osób wie, że drugim pod względem rozmiarów masowych zbrodni oraz skali zbrojnego oporu przeciwko okupantowi, było Powstanie Zamojskie.
Dlatego jako Fundacja Pamięci Narodów zorganizowaliśmy obchody tego wydarzenia pod Patronatem Honorowym Prezydenta Miasta Zamość oraz Gmin: Susiec, Krynice, Adamów, Sitno.
Realizacja tego przedsięwzięcia była możliwa dzięki środkom finansowym Fundacji PGNiG im. Ignacego Łukasiewicza w ramach programu „Rozgrzewamy Polskie Serca”, za co serdecznie dziękujemy.
Rys historyczny
Powstanie Zamojskie to dramatyczny zryw o którym nie możemy zapomnieć! Hitlerowskie władze partyjne oraz szefostwo oddziałów SS zdecydowały, że Zamojszczyzna ma się stać „niemieckim terenem osiedleńczym” w okupowanej Polsce. W ich zamyśle ziemie te miały zostać całkowicie zgermanizowane.
Przeprowadzono sondażowe wysiedlenia, które z czasem stały się coraz bardziej brutalne. Wypędzonych siłą z rodzinnych domów ludzi początkowo umieszczono w obozach przejściowych m.in. w Zamościu czy Zwierzyńcu gdzie bezwzględnie rozdzielano całe rodziny, szczególnie dbając o to aby dzieci pozostały od matek.
Ludność Zamojszczyzny, częściowo trafiła do III Rzeszy, jako przymusowa siła robocza lub do obozów koncentracyjnych (m.in. Majdanek, Oświęcim) . Od listopada 1942 r. do sierpnia 1943 r. deportowano ponad 110 000 mieszkańców regionu.
Dramatyczne losy Dzieci Zamojszczyzny – około 30 000 – to bezbronne ofiary, które nierzadko spotkał najokrutniejszy los. Przyjmuje się, że z wszystkich dzieci objętych przymusową akcją wysiedleńczą życie straciło ok.. 10 000, a ok. 4 500 przeznaczono do całkowitej germanizacji.
Za największą niemiecką zbrodnię tej operacji uznaje się unicestwienie wsi Kitów, gdzie Niemcy jednorazowo zamordowali 150 osób w tym wiele osób nieletnich. Wobec nieludzkiego terroru okupanta miejscowa ludność nie mogła i nie pozostała bierna.
Wybuchło Powstanie Zamojskie. Do walki z okupantem stanęli głównie synowie tej ziemi – żołnierze Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich, którzy w 85% byli pochodzenia chłopskiego. Wojda, Zaboreczno, Róża, Osuchy – to tylko niektóre miejsca w okolicach, których rozegrały się zacięte bitwy tego chłopskiego powstania.
22 lutego 1943 r. Niemcy wstrzymali akcję przesiedleńczą na Zamojszczyźnie. Był to jasny sygnał, że ich aparat policyjno-wojskowy nie może zapewnić bezpieczeństwa swoim nasiedleńcom i nawet kolejna fala brunatnego terroru, która już latem 1943 r. zalała i zniszczyła dziesiątki wsi oraz pochłonęła kolejne polskie ofiary nie była w stanie przesłonić dokonań Powstania Zamojskiego oraz złamać polskiego ducha oporu.
Starsi założyli organizację. Rodzice nie mieli nic przeciwko. Tylko babcia się o mnie bała. Ja się nie bałem. Byłem młody… (…) Miałem szczęście, że nie oberwałem kulą. Na miejscu, gdzie siedziałem, znalazłem bukową drzazgę po niemieckiej kuli. Gdybym nie pobiegł z rozkazem, już bym nie żył.
Ksawery Semczuk
Ksawery Semczuk
Poznajcie Ksawerego Semczuka, żołnierza Batalionów Chłopskich. W czasie bitwy pod Zaborecznem miał 17 lat. Bronił domu, tak jak inni. Podczas II wojny światowej Zamojszczyzna znalazła się pod okupacją niemiecką. Hitlerowcy zamierzali wysiedlić z tych terenów Polaków, sprowadzając w ich miejsce osadników niemieckich.
1 lutego pod Zaborecznem oddziały Batalionów Chłopskich stoczyły największą bitwę powstania zamojskiego. Oddziały niemieckie liczące 600 osób ruszyły od strony Niemirówki i Antoniówki. Jednak las skrywał w sobie zasadzkę. Partyzanci umiejętnie wykorzystali element zaskoczenia i mimo słabego uzbrojenia, stawili czoła niemieckim oddziałom.
Transmisja na żywo
Transmisja z widowiska „Powstanie Zamojskie”, które odbyło się w „Pawilonie pod Kurtyną” w Muzeum Fortyfikacji i Broni „Arsenał”.
Transmisja umożliwia udział osobom, które z uwagi na zagrożenie SARS-CoV-2 i obostrzenia dotyczące limitu miejsc podczas imprez kulturalnych, nie mogły wziąć udziału w wydarzeniu.
